Zeespiegel

/in , /door

Het is fijn om in deze barre tijden van opeenvolgende en tegelijkertijd optredende catastrofes (Oekraïne, Hamas en Israel, storm Babet, orkaan in Mexico, extreem smeltende ijskap van Antartica…..) ook iets opwekkends te lezen. Onder de kop “van grijs naar groen” rapporteert de Volkskrant van maandag 23 okt over de transformatie van een saai, somber, naargeestig gebouw naar een aangenaam op menselijke maat ingericht faculteitsgebouw (ITC op de campus van de TUTwente). Een licht, vrolijk, aantrekkelijk gebouw, energieneutraal en duurzaam. Het doel is om kennisuitwisseling en samenwerking te stimuleren en dat blijkt te werken. Wat kan een goede werk- en leeromgeving een positieve invloed hebben op creativiteit en productiviteit. Hulde voor de architecten van Civic Architecten, VDNDP en Studio Groen+Schild, genomineerd voor de prijs van “schoolgebouw van het jaar”. Lezing van het inspirerende Volkskrantartikel aanbevolen! De faculteit ITC staat voor geo-informatie en aardobservatie. Daarover worden recent wat minder positieve berichten in de wereld gezet. Wat heet? Zeg maar alarmerend. De verwachtingen omtrent de zeespiegelstijging zijn dramatisch naar boven bijgesteld. De ijssmelt van de zuidpool is niet meer te stuiten en de zeespiegelstijging is een autonoom proces geworden, wat de mensheid ook doet aan klimaatsparende maatregelen. Dat zou voor de beslissers en machthebbers toch een reëel schokeffect moeten betekenen. Maar, althans voor Nederland geldt dat met het oog op de komende verkiezingen, we zien dat de partijprogramma’s hier nauwelijks over spreken. Ook dat is alarmerend. Je mag aannemen dat velen van ons de tweede helft van de eeuw zullen meemaken. Evenzeer dat er dan een overstelpende hoeveelheid klimaatvluchtelingen zal zijn. Met welke scenario’s gaan onze (nieuwe) politici aan de slag om dit probleem het hoofd te bieden? Als Nederland qua oppervlakte gehalveerd zal zijn? Het probleem is wereldwijd, dus vele malen groter dan het in Nederland – Laagland zal zijn. Het moet niet moeilijk zijn om te schatten hoeveel bewoonbare landmassa verloren zal gaan. De acht miljard mensen zullen moeten indikken qua leefruimte. Of misschien gaan we omvangrijke drijvende steden maken (graag ook stormvast).
Wat staat ons nu te doen? Op de eerste plaats goed nadenken over ons stemgedrag, 22 november. En ook nadenken over een leefbare wereld voor onszelf, onze kinderen en kleinkinderen.

Klimaatakkoord

/in , /door

Het is er dan, eindelijk: de regering heeft een klimaatplan gepresenteerd met een prijskaartje van 28 miljard. Het plan omvat 122 (!) maatregelen, die moeten leiden tot het behalen van de klimaatdoelen in 2030 of 2035. Dat niet iedereen blij is met een aantal maatregelen, vooral die op het gebied van mobiliteit (auto is en blijft een heilige koe) en die van de (andere) koeien, laat zich raden. Immers, iedereen moet inleveren. Dat levert gemopper bij wie dat treft. Autorijden duurder maken, dat is taboe voor de VVD, Luchtvaarttaks: onbespreekbaar, ga zo maar door. Inleveren wordt dan weer vergoed met subsidies. Zo mogen tweedehands elektrische auto’s financieel aantrekkelijker worden. Goedkopere aanschaf en de aanleg van veel laadpalen. Rijden op fossiele brandstof wordt duurder, een beetje! De landbouw is natuurlijk een heel moeilijke sector. Het logische verminderen van de veestapel stuit op grote weerstand. Dat probleem is in het akkoord nog niet ingevuld. Bij de CO2 besparing die vanuit de industrie moet komen zijn de verwachtingen wat positiever. Met de grote uitstoters zijn en worden afspraken gemaakt om tot de beoogde reductie te komen voor 2030. Ook het plasticprobleem wordt voortvarend aangepakt met veel meer recycling in de productie. 

Dan de voor ons belangrijke sector: bouwen en wonen. Verduurzamen van gebouwen en woningen, met extra subsidie voor zonenergie voor sociale huurwoningen en het inrichten van een Nationaal Warmtefonds. Ook wordt elektriciteit minder en gas zwaarder belast. Tenslotte is de CO2-vrije productie van elektriciteit een groots en ambitieus project. Windmolenparken op zee en de bouw van kerncentrales plus de vergroting van de capaciteit van het net vergen grote investeringen. 

Al met al is dit beleidsplan toekomstgericht en we hopen dat de maatregelen tot het gewenste doel leiden. Ons klimaat en milieu verdienen die aandacht; te lang hebben we door ons gedrag de gevolgen genegeerd. We zijn zeer benieuwd naar de uitvoering en hopen dat de uitdrukking: “to late, to little” nu eens niet van toepassing zal zijn.

PS: Net in het nieuws: Zuid-Spanje en Madrid tikken 40 graden Celsius aan. Plus een ernstige droogte en de dreiging van natuurbranden. De Sahara is de Middellandse zee overgestoken. 

Minister van Wonen

/in , /door

Hoe meer je erover hoort en leest, hoe meer je verbijsterd raakt over de manier waarop we met onze problemen omgaan. De regering sprak nog wel eens van een ‘systeem dat piept en kraakt’, bijv. bij de toeslagenaffaire, het herstel van aardbevingschade, opvang asielzoekers, de zorgsector. Nu hoor je dat de systemen echt zijn vastgelopen. Er is geen oplossing meer mogelijk. Dat wil zeggen, dat er wel oplossingen zijn, maar die ‘mogen niet’. Zo is er het woningprobleem: we willen (lees moeten) 100000 nieuwe woningen per jaar bouwen. Maar de rechterlijke uitspraken over de stikstofuitstoot zijn duidelijk: er is een bouwstop, daar waar bouwen bijdraagt aan de uitstoot. Nou, dat is bijna per definitie zo, of je moet het bouwproces drastisch veranderen: ecologisch houtbouwen, elektrisch werken op de bouwplaats, enz. Daar heb we al eerder over geschreven. Maar dat zit er voorlopig niet in. Zo hebben dus twee grote problemen elkaar in een stevige houdgreep. Daar heeft de minister van bouwen geen boodschap aan. Hij kiepert het probleem over de schutting naar de gemeenten. 40% sociale woningbouw, 30% voor de middenklasse koopwoningen en zo nog wat opdrachten. Zoek het maar uit, maar je bent wel verplicht. Zo werkt het natuurlijk niet. Het is typisch een vorm van kwantiteitsdenken. Stel nu eens als voorbeeld voor een aantal zgn rijke gemeenten, Aa, Bl, Wa,…; ze worden gekenmerkt door veel dure huizen/villa’s en heel weinig huizen uit de klasse ‘betaalbaar’. En die gemeenten gaan dan verplicht een wijk met sociale woningbouw inrichten. Wie gaat daar wonen? Welk huisvestingsprobleem wordt daarmee aangepakt? Kortom, dit is weer een staaltje van het oplaten van een ballonnetje, verpakt als ‘beleid met visie’. Nou ja, het houdt weer een legertje ambtenaren aan het werk (en die moeten ook ergens wonen).

Nou zijn wij er ons wel van bewust dat het gemakkelijk is om aan de zijlijn kritiek te leveren en zelf ook niet met goede suggesties te komen. Maar we hebben wel het recht om oprecht bezorgd te zijn. De veelheid van crisissen en daarbij ook nog een schier hopeloze ellendige oorlog is natuurlijk niet met wat intelligente maatregelen aan te pakken. Niet in Europa met zoveel tegenstrijdige belangen en bedreigingen. Niet in Nederland waar hetzelfde geldt. Wel vinden wij dat er wat minder top-down en wat meer bottom-up zou moeten worden gedacht. In ieder geval dat voor het aannemen van een wet eerst de uitvoering en de vraagstukken en consequenties daarvan goed zijn doordacht en uitgewerkt. Dan gaat kwaliteit prioriteit krijgen boven kwantiteit. In ieder geval proberen wij dat in ons dagelijkse werk toe te passen.

Het komt goed.

/in , /door

Oud&Nieuw is weer achter de rug. Met de gebruikelijke rituelen, die niet iedereen echt plezierden. Maar nu verder: we hebben verwachtingen over het nieuwe jaar, waarin alles graag wat beter en soepeler moet gaan. Over de zaken, die ons hebben verrast of zelfs overvallen – neem bijv. de oorlog, de inflatie, de snelheid van klimaatverandering – is uitvoerig gesproken en geschreven in de media. 

Één voorbeeld om er even uit te lichten: de acht miljardste wereldburger is realiteit. En een groot bedrijf (Exxon) heeft in 2022 tachtig miljard Winst gemaakt. Dat is dus een tientje per mens op aarde. Het bedrijf is boos, omdat het denkt dat de CO2 heffing de winst met twee miljard zal verminderen. Juridische specialisten worden aan het werk gezet. Zo gaat dat. 

De eerste januari van een nieuw jaar is ook maar gewoon een dag. Wat er aan voorafging zal ook gewoon doorgaan, dus ook in 2023 moeten we hard werken om er het beste van te maken. Dat doen we met positieve inzet, daarbij proberen we een aandeel te leveren in zuinig omgaan met energie, grondstoffen, water en warmte. Alle beetjes helpen en als een flink deel van onze acht miljard medemensen dat ook proberen moet het in 2023 echt beter gaan.

Om met Claudia de Brei te spreken: “het komt goed”.

 

Wat heeft Hongkong eigenlijk te vieren?

Dreamlines.nl

 

Biobased bouwen

/in , , /door

Het is relatief zeldzaam dat een artikel in de krant ons blij maakt. Het verhaal in de zaterdag (26/11/22) krant) ** is er zo een. De kop: “Biobased bouwen is de toekomst”. Het verhaal: Duurzaam ontwerpen met hout, kalkhennep en stro, in  plaats van het gebruikelijke staal en beton, waarvan de productie veel negatief effect heeft op het milieu (stikstof!). Als voorbeeld worden drie duurzame, klimaatneutrale gebouwen gepresenteerd, ontworpen door jonge, prijswinnende architectenbureaus. Hun uitgangspunt is dat de enige weg vooruit ligt in de vernieuwing van de bouwmaterialen, die uit de natuur worden gewonnen. Het gebruik van fossiel, olie en gas en het qua productie zwaar vervuilende staal moet geschiedenis worden. 

De drie voorbeelden zijn te zien – ga dat zeker doen – in Eindhoven: The Body Building van bureau Werkstatt; in Waalwijk: het museum Schoenenkwartier van bureau Civic Architects en in Strijensas: het Dijkhuis van bureau La-Di-Da. Drie inspirerende gebouwen, die een goed beeld geven van de ontwikkelingen van duurzame architectuur. Sowieso is het inspirerend hun websites te bekijken: 

werkstatt.nu – abebonnemaprijs.nl – civicarchitects.nl 

D

Het Schoenenkwartier is net uitgeroepen tot het publieke huis van 2022.

Werkstatt heeft  de nominatie voor architect van jaar 2022.

La-di-da design heeft de abe bonnema prijs voor jonge architecten 2022.

Ze hebben het allemaal verdiend, vinden wij. Want, hoe dan ook, duurzaam heeft de toekomst. Of anders is er geen toekomst.

Nou ja, de toekomst is voorlopig jaar 2023. Wat gaat ons dat aan verrassingen brengen? Bij begin 2022 was er toch ook niemand die had kunnen voorzien wat er ook wel is gebeurd. Wij hopen op betere tijden: minder oorlog, minder vervuiling, minder agressie, minder inflatie. Wel meer positiviteit, meer begrip voor elkaar, meer betaalbare woningen. Bovendien moet Feijenoord maar eens kampioen worden. 

** Kirsten Hannema en Elzeline Kooy. 

 

 

Solarsedum

Hitte en Water, Aanpassen: hoe dan?

/in , /door

In deze, nog steeds voortdurende, hitte wordt de vraag : “hoe gaan we daarmee om?” steeds actueler. Want, als één ding duidelijk is, is het wel dat we meer en meer te maken zullen gaan krijgen met extreem warm en droog weer. Misschien nog niet zo erg als in China, dat nu al meer dan twee maanden door een hittegolf wordt geteisterd met in de megasteden temperaturen van boven de 40*. 

Een van de eerste aanpassingen zal zijn het hittebestendig maken van het leef- en woonklimaat. Onze huizen zijn niet hitteproef. Te veel glas, te veel beton en baksteen. Daarmee wordt warmte binnengelaten of geabsorbeerd. Een beter alternatief, dat al lang wordt toegepast in hete landen, zoals de golfstaten, zijn mudhouses. Gebouwd van gedroogde blokken leem en mest zijn woningen, zelfs flatgebouwen, een stuk koeler. Mest hebben wij genoeg (!), leem is hier minder goed voorhanden. Een moderner alternatief, dat ook in economisch opzicht zeer de moeite waard is, is houtbouw. We hebben daarover al eerder gemeld. Maar de keuze van toekomstgericht bouwmateriaal is uiteraard gericht op nieuwbouw. Wat te doen met oudere woningen? Eenvoudig antwoord: isolatie! Daarover hebben we ook al vele malen geschreven. Isolatie als middel om de kou buiten en de warmte binnen te houden, waarbij energiebesparing grote winst oplevert. Maar het gaat nu vooral om warmte buiten te houden. 

Een interessante ontwikkeling kwamen we onlangs op het spoor. Het betreft wel platte daken. Het idee is om een plat dak niet alleen te voorzien van (uiteraard hoogkwalitatieve, Europeese) zonnepanelen, maar de plaatsing daarvan te integreren in een bed van biologisch in Nederland gekweekte (dus resistentere) sedumplantjes. Die beplanting wordt uitgezet op een dikke substraatlaag. Die dient aan een kant als fundering voor de zwevende zonnepanelen, anderzijds is het koelende en isolerende effect indrukwekkend; tenslotte zorgt de laag voor voeding voor de mix aan sedumsoorten. Het geheel loopt onder de zonnepanelen door, die dus een stukje van het dakoppervlak af staan (“zweven”). Mits goed gedaan met de juiste panelen wordt een levensduur van zeker 30 jaar beloofd. 

Wij zouden als onderhoudsbedrijf met duurzaamheid als leidraad zulke ontwikkelingen niet kunnen negeren. Sterker nog, we zullen zeker een project volgens het systeem van het “solar sedum energiedak” gaan uitvoeren. Zowel de voordelen ten aanzien van het intern klimaat als ook de economische voordelen met hoog rendement worden overtuigend gedocumenteerd.

We houden U op de hoogte!

Solarsedum

Solarsedum

Solar Sedum

Stikken in stikstof

/in , /door

 

 

We werden onlangs weer opgeschrikt door een rechterlijke uitspraak tegen bouwplannen. Reden: de stikstofaffaire waarbij verboden wordt om te bouwen als niet een evenredige compensatie van de bij bouw uitgestoten stikstof wordt bereikt. Het argument dat zulks zou worden bereikt doordat de maximumsnelheid van 130 naar 100 km/uur is gegaan, werd door de rechter als kul aangemerkt. Nou was het bouwplan op zich onzalig, want er zou in het duingebied worden gebouwd (hoe kom je erbij!). Maar gegeven de wens om een miljoen huizen te bouwen in het komende decennium is de uitspraak toch een tegenvaller. 

Wij vinden het beter om een probleem bij de bron aan te pakken en niet door het effect te willen beperken  (‘compensatie’). Waar komt die stikstof vandaan en hoe kom je er van af? Het RIVM, dat de stikstofdepositie bijhoudt, meldt dat 46% uit de agrarische sector komt. Daarna zijn het verkeer met 6% en huishoudens met ook 6% de toppers. Uit het buitenland wordt 32% geïmporteerd. De bouw neemt nog geen 1% voor zijn rekening. Bekijk je alleen de binnenlandse productie van stikstof (ammoniak en stikstofoxiden), dan is de aanbouwbijdrage 68%. Je zou zeggen: wil je het probleem bij de bron aanpakken, dan zit daar de grootste winst. Neem daarbij het gegeven dat Nederland te dichtbevolkt en te klein is voor het enorme arsenaal aan landbouw/veeteeltoppervlak en het land qua natuuroppervlak de laatste plaats in Europa inneemt. De conclusie dat een sterke vermindering van de agrarische sector op korte termijn onvermijdelijk is wordt zelfs door de politiek schoorvoetend aanvaard. Nu is nog het wachten op daadkracht. Nodige wet- en regelgeving moet versneld worden ingevoerd en uitgevoerd.

Wat kunnen wij persoonlijk doen? Ietsje minder vlees en zuivel, zo wordt al veelvuldig aanbevolen in de media. Wat minder vliegvakanties boeken helpt ook.

Van het gas af.

/in , /door

Een van de maatregelen om het klimaat (enigszins) te redden is het aardgasvrij maken van bestaande woningen en nutsgebouwen. De gemeente heeft het voortouw om dat doel te realiseren. Dus wordt er op een gegeven moment de gasleiding verwijderd. De gemeente doet dat per wijk en ze zal daar wel een paar jaar de tijd voor (moeten) nemen. Maar, als het zover is, dan hebben de bewoners van een huis wel een probleem, tenzij zij een oplossing hebben. Die is tweeledig: koken op elektriciteit, verwarmen met elektriciteit. Het koken is relatief eenvoudig: keramisch of met inductie, waarvoor een sterke groep moet worden aangelegd. Verwarmen is veel ingewikkelder. De oplossing die het meest voor de hand ligt is het installeren van een warmtepomp, die de CV-ketel vervangt en kan worden gevoed met een zonnepaneleninstallatie. Voor oude huizen is dat behoorlijk ingrijpend qua sloop- en herbouwwerk. En zeer kostbaar. (Orde van €25000?).

De huidig verkrijgbare normale warmtepompen werken goed als ze een lage temperatuur van rond de 35 graden leveren. Maar met zulke lage temperaturen is een woning niet te verwarmen met de bestaande radiatoren. Dan zijn er andere voorzieningen nodig zoals een vloerverwarming. En eventueel plafondpanelen met infraroodstraling. Daar komt nog bij dat de huidige lage temperatuur warmtepompen niet snel genoeg vermogen leveren om een afgekoelde woning weer op temperatuur te brengen. Dit maakt het noodzakelijk de woning extra goed te isoleren, zeker tot energielabel B. 

Begrijpelijk dat zo’n vooruitzicht huiseigenaren schrik aanjaagt. Gelukkig worden er vorderingen gemaakt in het ontwikkelen van betere oplossingen. Met plezier las ik over een innovatief warmtepompsysteem van Vattenfall/Feenstra. Dat is een hoge temperatuur systeem, waarbij de bestaande radiatoren gewoon kunnen blijven functioneren. Hiermee, zo zegt Cindy Kroon van Vattenfall: “wordt het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad haalbaar en betaalbaar en brengt fossielvrij leven een grote stap dichterbij.” Bekijk hun site maar: het is een interessant verhaal. {feenstra.com/zorgelooswonen/innovatie en group.vattenfall.com/nl/newsroom/persbericht/2021/eenvoudig-van-gas-los-met-hoge-temperatuur-warmtepomp}.

Ook het isoleren worden minder dringend, maar blijft toch altijd wel raadzaam. Vloer-, gevel-, dak- en raamisolatie verdienen zich terug en dragen ook bij aan duurzaamheid. Wij zijn overigens goed toegerust om U daarbij te adviseren en te helpen met de uitvoering.

 

NK Tegelwippen

/in , /door

De vakantie is voorbij, het werk weer hervat met goede moed. Wat nog niet voorbij is: het formeren van een nieuwe regering, coronaperikelen en boosheid over de maatregelen en de vaccinatiepas, nieuwe vluchtelingenstromen, klimaat- en milieuproblemen, almaar meer CO2 uitstoot, steeds grotere woningnood, steeds meer schulden, steeds minder vertrouwen. Een aantal van deze problemen wordt al als onoplosbaar beschouwd en het advies luidt: aanpassen aan nieuwe omstandigheden en andere manier van leven. Het is lastig om positief en optimistisch te blijven bij de dagelijkse verslaglegging in de media. Terwijl we ons in de vakantie hadden voorgenomen te berichten over zaken die ons blij maken.

Dat gaan we dan ook gewoon doen!

In de Volkskrant (Haro Kraak15 september 2021) staat een bijzondere reportage die handelt over de verstening van particuliere tuinen en wat dat voor negatief effect heeft voor het stedelijk klimaat. (we hebben er al eerder over bericht).

Citaat:” Nederland is een tegelland. Naar schatting 60 procent van de tuinen binnen de bebouwde kom is betegeld. Dat is slecht nieuws voor bijen en vlinders, maar ook voor de hitte in de stad. Dus houden gemeenten het NK Tegelwippen. Tegels eruit, groen erin.” Op hemelvaartsdag heeft het festival “Dus wat gaan wij doen” plaats gevonden, gericht op oplossingen voor de klimaatcrisis. Een van die campagnes is het NK Tegelwippen met een wedstrijdelement: Amsterdam versus Rotterdam. Er doet reeds een behoorlijk aantal steden mee met dit goede initiatief. Groepen vrijwilligers helpen mensen met teveel steen hun tuin te vergroenen. Het is bewezen dat vergroening van onze stedelijke gebieden een groot positief effect heeft op het leefklimaat, zowel qua temperatuur alsook luchtkwaliteit. 

Wij zijn blij met dit creatieve initiatief en willen er U ook graag op attenderen.

Ga kijken op het net:

www.duswatgaanwijdoen.nl

Klimaatadaptieve en biodiverse steden en dorpen
Het NK Tegelwippen wordt voor het tweede jaar op rij georganiseerd en er strijden 63 gemeenten mee van 30 maart tot 30 september. Gedurende het NK worden in heel Nederland tegels vervangen voor groen om zo wateroverlast te voorkomen, koelte te bieden in tijden van hitte, water vast te houden bij droogte en de leefruimte voor planten en dieren te vergroten. Bovendien is een groene leefomgeving goed voor onze gemoedstoestand.

Deze wedstrijd is geïnitieerd door DWGWD en Frank Lee en wordt ondersteund door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Ons Water, Amsterdam Rainproof en Rotterdams Weerwoord.

Mjøstårnet

Inflatiespook

/in , /door

Corona lijkt wel een beetje voorbij , althans in West-Europa. Tenminste als niet het scenario van vorig jaar weer passeert. Daar wil niemand aan denken, blij als iedereen is om uit de beperkingen te treden van ‘opgesloten’, anderhalve meter en mondkapjes (muilkorfjes). Er heerst een bijna uitgelaten stemming van de naderende vakantie en uitzicht om de dingen te kunnen doen die zolang taboe waren of zelfs ronduit verboden. We zien de coronastatistieken naar de binnenpagina’s van de krant verdwijnen en de ‘oude’ problemen krijgen weer de grootste aandacht. Klimaat voorop natuurlijk en daarbij de vraagstukken van de CO2 uitstoot en de stikstof. Politiek kan/wil zich helaas (nog) niet binden aan verregaande maatregelen die mondiaal nodig zijn. Hier, ter lande, wil de regering maar niet komen tot een nieuwe regering. Het zijn dezelfde hoofdrolspelers die al geruime tijd bezig zijn zichzelf opnieuw uit te vinden en ze maken helemaal geen haast. Persoonlijk geharrewar heeft kennelijk de prioriteit. 

Een van de effecten van post-corona en de ‘wederopbouw’ is dat de economie zich razendsnel herstelt. Daarbij lopen we snel tegen grenzen op. Er wordt tekort ervaren: tekort aan energie, maar vooral tekort aan grondstoffen. Mining lag al een poosje op halve kracht en dat wreekt zich nu. Het gevolg is dat de prijzen fors de lucht in gaan. Niet alleen de huizenmarkt is ontploft, ook het bouwen (een miljoen woningen gevraagd!?) wordt veel duurder. De veel hogere kosten worden natuurlijk doorberekend en daar gaat de koopkracht, die toch al onder druk stond. Dus: vakbonden verlangen hogere salarissen, al zichtbaar in de nieuwe afgesloten CAO’s. Inflatie is het gevolg en als de inflatie niet beheersbaar zal blijken (onverhoopt!), is de beer los. Wij, speler in de wereld van bouw en onderhoud, merken dat nu al flink. We zijn ook genoodzaakt onze offertes in de pas te laten lopen met de ontwikkelingen, hoe spijtig dan ook. 

Gelukkig zijn er ook wel positieve en hoopvolle ontwikkelingen. Er is meer aandacht en waardering voor de natuur in de stadstaat Nederland. Er is een zekere consensus over een progressieve aanpak van wateroverlast versus droogteproblemen. Er wordt gewerkt aan een betere beheersing van het mobiliteitsvraagstuk: files, het vliegverkeer, vervuilende auto’s en motorrijtuigen, niet nuttige verplaatsingen van personen, vee en goederen, dat moet allemaal niet terug naar het niveau van 2019.

Wat woningbouw betreft komt er een doorbraak van een ‘nieuw’ materiaal: hout!

Hout is een volwaardig vervanger van beton en baksteen. Hout als bouwgrondstof haalt CO2 uit de lucht en legt dat voor jaren vast. Ook voor het duurzaam circulair bouwen is hout uitermate geschikt. Denk nu niet alleen aan tiny houses. In Noorwegen staat met 86 m het hoogste houten gebouw van Europa. Met appartementen, kantoren en een hotel. Het moet niet moeilijk zijn om ook in Nederland bio-based wijken te bouwen. Hout is overigens ook nog een stuk goedkoper (hoewel in de huidige inflatieronde de prijzen flink zijn gestegen, jammer).